17 foto's
Toen mijn moeder opgenomen werd in het woonzorgcentrum, leed ze al jaren aan afasie. Ze kwam moeilijk uit haar woorden, een gesprek met haar aanknopen was lastig. Ik kreeg het idee om met oude foto’s (van haar ouders, het huis waarin ze opgroeide, haar jeugdvriend, haar trouwfoto, ...) te werken om ‘terug’ met haar in contact te komen. Die 17 foto’s in postkaartformaat, afgedrukt met onderaan telkens de namen van wie er allemaal afgebeeld werden, stopten we vervolgens in een houten sigarendoosje.
Telkens wanneer wij, de familie, of de zorgverleners de foto’s boven haalden, reageerde mijn moeder daar altijd heel positief, zelfs trots op.
Naarmate de tijd verstreek, verflauwde het geheugen van mijn moeder en dat merkte je ook in de reacties op de foto’s. Zo keek ze op een dag naar haar trouwfoto, werd erg kwaad, legde haar hand op mijn vader (met wie ze 50 jaar getrouwd was) die naast haar zat en riep uit: "Die moet weg!" Maar de foto van die vroegere jeugdvriend, daar reageerde ze heel anders op. Bij het zien van zijn foto leek ze plots jaren jonger en werd ze weer de verliefde tiener. Ik heb met mijn eigen ogen gezien hoe ze de foto liefdevol bekeek, er dan een heleboel kussen op drukte om hem vervolgens smachtend tegen het hart te houden.
In haar laatste levensjaar ging ik nog eens aan de slag met de foto’s en toonde haar een foto van haar moeder. Geen reactie. Ik probeerde meerdere keren: "Allez, ma, je weet toch wel wie dat is, zeker?" Toen antwoordde ze kwaadweg: “Gij weet dat beter dan ik.”
Neen, ze wist niet meer wie die vijftigjarige vrouw op de foto was en het boze antwoord was haar beproefde manier om dat te ontkennen. Vervolgens deed ze haar ogen dicht, waarmee ze ongetwijfeld wilde zeggen: "En houd er nu maar mee op, hé!" De 17 foto’s ben ik altijd blijven koesteren.
Reminisceren (vertellen over het verleden aan de hand van voorwerpen) is een waardevolle activiteit voor mensen met dementie. Het gebruik van triggers (voorwerpen) kan helpen om bepaalde gebeurtenissen uit het verleden op te halen. Vooral wanneer foto’s niet meer herkend worden en daardoor frustratie of verdriet veroorzaken, zijn voorwerpen een goed alternatief.
Tip:
Je kan een koffer op maat van de persoon met dementie maken met persoonlijke voorwerpen uit zijn/haar leven.